Alzheimer Hastalığı en sık karşılaşılan bunama (demans) şeklidir. Türkiye’de 600-700 bin civarı demans hastası olduğu tahmin edilmekte. Bunamaya birçok hastalık sebebiyet verse de hastaların %70-75 ini Alzheimer hastaları oluşturur. Peki her unutkanlığı ‘Alzheimer oldum!’ şeklinde mi değerlendirmek gerekir?
Yaş ilerledikçe beyin fonksiyonlarında azalmalar meydana gelebilir. Yeni şeyleri öğrenme güçlükleri, olayları değerlendirmede ve algılamada zorluklar olabilir. Beynin işlemci hızı yavaşlar. Peki hangi şikayetleri normal kabul edip hangilerini hastalık olarak değerlendirmek gerekir?
Burada kesin bir sınır belirlemek belki de zor ama günlük yaşamı etkileyen ve ilerleyici bilişsel yeti kaybı ciddiye alınması gereken bir durumdur. Eğitim durumu ve geçmiş yaşantıdaki aktiflik bu durumda önemli. Kişi daha önce yapabildiği bazı komplex aktiviteleri artık yapamıyorsa dikkate alınması gerekir. Örneğin:
-Daha önce bankamatikten para yatırıp çekebiliyorken artık yapamıyor.
-Ev içerisinde elektronik aletleri ve beyaz eşyaları çalıştırmayı ve kullanmayı artık beceremiyor.
-Telefon kullanmada problemler yaşıyor.
-Yemeklerin eski tadı tuzu yok artık beceremiyor gibi.
Alzheimer hastalığının en erken belirtilerinden biri günlük unutkanlıklar ve sık tekrarlar olmakta. Hastanın gün içerisinde konuşulan konuları ve yaptığı işlerin bir kısmı aklından çıkabilir. Yakın zaman unutkanlıkları dikkat çekicidir. Hasta sabah ilacını alıp almadığını ya da kahvaltıda ne yediğini unutur ama çocukluk ve askerlik anılarını ayrıntısıyla anlatabilir. Sözlü anlatımda zorluklar yaşarlar. Kelime bulma güçlükleri ve buna bağlı cümle içerisinde daha çok ‘şey’ kelimesini kullanma olur.
Matematiksel hesaplamada zorluklar, yer, konum, saat ve tarih konusunda kafa karışıklığı olabilir. Yol ve adres bulma konusunda sıkıntılar yaşayabilir. Yolu kaybetme veya genel mekânsal hafıza problemleri yaşayabilir.
Muhakeme yeteneğinde ve karar vermede zorluklar yaşayabilir. Kaygı, depresyon ve kişilik değişiklikleri gözlenebilir. İçe kapanma ve iletişimde azalma sık bulgulardandır. Eskisi kadar sohbete katılmazlar.
Alzheimer hastalığında yapılan şeyler beyine kaydedilmediği için unutkanlık ile karşılaşılır. Yapılacak işlerin unutulması daha çok dalgınlıktan olur.
-Mutfağa gidiyorum ne alacağımı unutuyorum. Geri dönüyorum, salona gidince aklıma geliyor.
-Alışverişe gidiyorum alacaklarımın yarısını unutuyorum eve gelince aklıma geliyor.
Gibi durumlarla belki de sık sık karşılaşmaktayız. Bu daha çok dikkat eksikliği ve konsantrasyon bozukluğuna bağlı bir unutkanlık durumudur. Genellikle stres, yoğunluk, uykusuzluk gibi zihnimizi yoran durumlarda karşımıza çıkar. Sonradan hatırlama tipiktir oysa Alzheimer hastalarında hafızaya hiç kayıt yapılmadığı için hatırlanma olmaz.
Başlığımıza geri dönecek olursak hastalar genellikle Eyvah! Alzheimer hastası mı oldum? diye bize başvurmazlar. Sıklıkla yakınları unutkanlık ve beceri kaybının farkına vararak kişiyi doktora götürme ihtiyacı duyarlar. Her hastalıkta olduğu gibi erken teşhis önemlidir.
Sağlıkla kalın...